รำมโนราห์ รำกินรี รำโนรา…แตกต่างเหมือนกัน

รำมโนราห์ ศิลปะประจำภาคไหน? มาจากวรรณคดีเรื่องใด? แต่งตัวเหมือนกันหรือไม่? วันนี้ ไทยแลนด์คอนเน็กซ์ จะพาคุณไปทำความรู้จักและทำความเข้าใจศิลปะไทยแขนงนี้กัน

กินรี สิ่งมีชีวิตนักดนตรีครึ่งมนุษย์ครึ่งนกในศาสนาฮินดูและศาสนาพุทธ เป็นเพศหญิง ซึ่งถ้าเป็นเพศชายจะเรียกว่ากินนร อาศัยอยู่ในป่าหิมพานต์ เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการร่ายรำ ดนตรี และกวี สามารถพบได้ในรูปแบบตัวละครในวรรณคดี ชาดก หรือแม้แต่ชิ้นงานที่เป็นศิลปะหัตถกรรม

มโนราห์ เป็นชื่อกินรีในวรรณคดีเรื่องพระสุธน-มโนราห์ ได้พัฒนามาจากละครชาตรี ที่เป็นละครดั้งเดิมของทางภาคใต้ เป็นเรื่องราวความรักระหว่างมนุษย์กับกินรี ซึ่งบางแหล่งข้อมูลกล่าวว่า เป็น นิทานพื้นบ้านที่มีเค้าโครงเรื่องมาจากชาดกเรื่อง สุธนชาดก ชาดกย่อยเรื่องหนึ่งใน ปัญญาสชาดก

รำกินรี เรียกกันเต็มๆว่า รํากินรีร่อนหรือรํามโนห์ราบูชายัญ  เป็นการแสดงที่นำช่วงหนึ่งในวรรณคดีเรื่องพระสุธน-มโนราห์ ตอนมโนราห์บูชายัญ ซึ่งกรมศิลปากรได้จัดแสดงขึ้น โดยแสดงให้ประชาชนชมครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. 2498 ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี ผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์ไทย กรมศิลปากร (ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นาฏศิลป์ไทย) ปีพุทธศักราช ๒๕๓๘) เป็นผู้ออกแบบท่ารำ และเนื่องจากเป็นการนำละครดั้งเดิมของภาตใต้มาปรับให้เป็นละครไทยมากขึ้น เครื่องแต่งกายจึงแตกต่างจากมโนราห์ของภาคใต้ โดยแต่งแบบยืนเครื่องพระนางแบบภาคกลาง

รำมโนราห์ หรือที่ชาวใต้นิยมพูดตัดคําให้สั้นลงว่า “โนรา” ศิลปะการละเล่นอีกอย่างหนึ่งของภาคใต้ซึ่งมีมาแต่โบราณโดยการนำเอาเรื่อง พระสุธน-มโนราห์ มาแสดง เดิมนิยมใช้ผู้ชายล้วนแสดง แต่ปัจจุบันมีผู้หญิงเข้าไปแสดงด้วย นักโบราณคดีไทย ได้คาดการณ์กันว่า ได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะอินเดียโบราณ เกิดขึ้นก่อนสมัยศรีวิชัย ที่มากับพ่อค้าชาวอินเดียที่เดินทางมาค้าขายกับประเทศไทย โดยวิเคราะห์จากเครื่องดนตรี เรียกว่า เบญจสังคีต อันประกอบด้วย โหม่ง , ฉิ่ง , ทับ , กลอง ,ปี่ และใน รวมทั้งท่าร่ายรำอันมีความละม้ายคล้ายคลึงกับ ท่าร่ายรำของ อินเดีย เชื่อกันว่ามโนราห์ เกิดขึ้นครั้งแรก ณ หัวเมืองพัทลุง ก่อนที่จะเริ่มคืบคลายแผ่ขยายไปยังหัวเมืองอื่นๆของภาคใต้ จวบไปจนถึงภาคกลาง

กินรี มโนราห์ โนรา เกี่ยวข้องกันทางวรรณคดี แต่ปรับเปลี่ยนดัดแปลงแตกต่างกันออกไปตามยุคสมัยและภูมิภาค แต่จุดร่วมสำคัญคือทั้งหมดเป็นสื่อศิลปะวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่าและมีเอกลักษณ์ที่พิเศษชัดเจน 

ผู้ ป ร ะ ก อ บ ก า ร อุ ต ส า ห ก ร ร ม ก า ร ท่ อ ง เ ที่ ย ว แ ห่ ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย   ส า ม า ร ถ ร่ ว ม เ ป็ น ส่ ว น ห นึ่ ง ใ น แ พ ล ต ฟ อ ร์ ม ThailandCONNEX เ พื่ อ เ ป็ น อี ก ช่ อ ง ท า ง โ ป ร โ ม ท อุ ต ส า ห ก ร ร ม ก า ร ท่ อ ง เ ที่ ย ว แ ห่ ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ใ ห้ เ ป็ น ที่ รู้ จั ก แ ล ะ เ ข้ า ถึ ง ไ ด้ ง่ า ย ยิ่ ง ก ว่ า เ ดิ ม   ไ ด้ แ ล้ ว วั น นี้